Yağmur yağdığında yayılan koku nasıl oluşur?

Yağmur öncesinde, sırasında ve sonrasında havada algıladığınız belirgin kokuların sebebini hiç merak ettiniz mi? Bilim adamları bunun ozon, petrichor ve geosmin karışımı olduğunu söylüyor.

Yağmur yağmadan önce, bir kişi yaklaşan fırtınanın kokusunu alabildiğini söyleyebilir. Burun delikleri ozon veya O3 kokusunu alıyor olabilir . Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’ne göre ozon , adını Yunanca “koku” anlamına gelen “ozein” kelimesinden alan, atmosferde doğal olarak bulunan bir gazdır.

Tatlı ve keskin kokulu olarak tanımlanan ozon, bir fırtınanın aşağı hava akımları ile daha yükseklerden burun seviyesine indirilir . Kokusu bir fırtınadan sonra da algılanabilir .

Yağmur sırasında yağmur damlaları yerle temas ettiğinde havayı dolduran hoş kokuya petrichor denir ve bu terim 1964 yılında Avustralyalı bilim adamları Isabel Joy Bear ve Richard Thomas tarafından ortaya atılmıştır.

University Corporation for Atmospheric Research Unidata Program Center’dan bir meteorolog olan Jeff Weber, “Petrichor, kuru dönemlerde biriken bitkilerden, özellikle yapraklardan elde edilen yağlardan kaynaklanır” dedi.

Weber, “Bu yağlar zamanla toprağa veya kaldırımlara yerleşir ve yağışlardan rahatsız olarak atmosfere salınır” dedi.

Petrichor kokusunun dünyevi, misk ve taze gibi çeşitli şekillerde tanımlandığını ve uzun süre yağışsız kaldıktan sonra daha güçlü olma eğiliminde olduğunu da sözlerine ekledi.

Bunun nedeni bitki yağlarının zamanla birikerek kuru bir dönemden sonra petrichor’u daha belirgin hale getirmesidir.

Araştırmacılar, petrichor tarafından salınan yağların tohum çimlenmesini engellediğine ve yağların , kıt su kaynakları için diğer bitkilerle rekabeti azaltmaya yardımcı olduğuna inanıyor.

Doğal gaz ve yeşil enerji sağlayıcısı Just Energy’nin iklim ve sürdürülebilirlik uzmanı Michelle Pettit’e göre petrichor üreten toprakta yaşayan yağlar diğer organizmaların kokularıyla da birleşiyor .

Pettit, “Toprakta yaşayan aktinomiset adı verilen bakteriler bu kurak dönemde spor üretirler” dedi.

“Onların spor üretimi, kimyasal geosmin içerir ve yağmur sporları havaya gönderdiğinde, geosmin kokusu salar” diye ekledi.

Topraktaki mikroorganizmaların ölmesiyle oluşan Geosmin, genellikle yağmurla ilişkilendirilen belirgin bir toprak kokusudur. Pettit, daha uzun süre yağmur yağdığında en güçlü şekilde kokma eğiliminde olduğunu söyledi.

“Bununla birlikte, bazı insanların burunları, toprakta az miktarda nem olduğunda bile geosmin’i algılayabilir” diye ekledi.

Weber’e göre Geosmin bakterileri organik malzemelerin ayrışmasına yardımcı olur. Weber, petrichor ve geosmin’in su ile etkileşimin ve ardından aerosol haline getirilmiş bileşiklerin salınmasının bir sonucu olarak ortaya çıktığını söyledi.

2015 yılında araştırmacılar, yüksek hızlı kameralar aracılığıyla yağmur damlalarının bir yüzeye çarptığında aerosol bulutları saldığını gözlemlediler.

Massachusetts Institute of Technology’ye göre araştırmacılar, bu aerosollerin doğal ortamlarda aromatik elementler taşıyabileceğine ve yağmur ve rüzgarların yardımıyla salınabileceğine ve yayılabileceğine inanıyor.